Die Tabelle zeigt die uns von den Straßenbauverwaltungen der Länder übermittelten Daten der Glättemeldeanlagen, mit deren Sensorik die Parameter unmittelbar auf, in und an der Fahrbahn erfasst werden. Von den Stationen liegen rund um die Uhr viertelstündige Werte wie Straßenzustand, Niederschlag, Luftfeuchte, Temperatur, Belagstemperatur oder Wind vor. Die Daten der Glättemeldeanlagen stellen ungeprüfte Messungen dar und spiegeln nicht die Verhältnisse auf einem größeren Straßenabschnitt wider. Die Glättemeldeanlagen dienen der Aufrechterhaltung der Sicherheit des Verkehrs sowie zur Minderung von Umweltbelastungen beim Streumitteleinsatz. Auf den zeitweisen oder kompletten Ausfall von Daten an einzelnen Stationen hat WetterKontor leider keinen Einfluss.
Glättemeldeanlagen Niedersachsen 24.09.2023 / 02:30
Sortierung der Tabellenwerte durch Klick in die Spaltenköpfe.
-
GMA Straße Temp.
[°C]Taupunkt
[°C]RH
[%]Wind-
richtungWindmittel
[km/h]Windböen
[km/h][°C] [°C] [%] [km/h] [km/h] Blexen B212W 10,6 9,7 94 Essehof A2E Delmenhorst-Ost A1S 10,8 10,4 97 Hoelscher Holz A1S Nordkreuz A293N 11,1 10 93 Wemkendorf A29S 9,1 9,1 100 Carolinensiel B461N Odfeld B64W 11,8 11,3 97 Ostenfelde(Rustenfelde) A38N BS-Flughafen A2W Reiffenhausen A38E Braunschweig-Ost A2E Koenigslutter A2S AK Wolfsburg A2S Rothemuehle A2x 11,8 10,8 93 Zweidorfer Holz A2E 13,8 12,4 90 Ahlhorn A29S 10,3 10,3 100 Duttenstedt A2E 13 11,9 93 Doetlingen A1S Bad Gandersheim B64E 13 9,9 82 Muenchehof B243S 15,3 11,2 76 Nette B243N 12,4 11,3 93 Auetal A2E 11,9 11,2 96 Arensburg A2E 12,2 11,1 93 Dorfmark B440E 10,9 10,5 98 WNW 7 12 Etelsen A27S Salzderhelden B3N 12,4 10 85 SW 3 10 Ronnenberg B217N 13,4 12,2 93 Ihtkopf B240S 14 10 77 Gerzen B3N 12,9 11,2 90 Barmke A2S Trendel A2S Helmstedt A2S Uhry A2S Mariental A2S BS-Gartenstadt A391W 12 9,6 86 Helle A28E Hollwege A28W Vareler Wald A29S Loy B211W 10,9 10,5 97 Mollenfelde A7S 10,1 9,1 93 windstill 0 Humboldtsblick A7S 24 0 Watenstedt A39S Schnedebruch B65N Edemissen B444N 13 11,1 89 Thuine B214W 11,1 10,9 99 Messeberg B1E 12,3 10,4 88 Salzgitterdreieck A7N 11,1 9,8 92 Westerlinde A39E 12,1 10,6 91 Hildesheimer Boerde A7N Filsum A28E 7,8 6,1 89 AD Walsrode A7N 11,8 8,6 81 Berkhof A7S 9 7,1 89 Eisinghausen A31E 13,2 9,9 80 Weyhausen CE B191N 11,3 9,6 89 Armsen A27S 11 10,4 96 Egestorfer Berg A7S Wulsdorf A27N 8,9 8,5 98 Oerel B71E 10,9 10 94 SSO 1 5 Thiedenwiese B3S 12,3 11,1 92 Marienhagen B240S 12 11,7 98 Barbis B243E 14,2 10 75 AD Hannover-Sued A37N 15 12,9 87 Hoever A7S Muellingen A7N 13,2 12,4 95 Altwarmbuechen A37N Lahe A2E 12,5 11,2 92 Geestefeld B215N 11,4 9,8 89 Meinkingsburg B6S 10,9 9,5 91 Hemsbuende B71E 11 10,2 95 Heerstedt B71E 11 10,5 97 Steinbergen B238N 13,6 12,7 94 Dahle B217S 12,8 11,7 93 Coldam B436W 10,9 9,8 93 Hoystorfer Berg B4S 12,1 10,9 92 Droegennindorf B209E 11,5 11,4 99 Grohnde B83W 18,7 0 Norden B72N 11,8 9,9 88 Werratalbruecke A7E 11,3 10,8 96 Braunschweig-Hafen A2E 11,9 11,1 95 Peine A2W Haemelerwald A2E Ems-Vechte-Kanal A31S Gildehaus A30W 11,6 10,6 94 Allerbeck A2E 11 10,1 94 Kirchhorst A7S 14,7 11,6 82 Burgdorf A37S Surwold B401W 9,2 8,7 97 SSW 0 4 Lathen A31S 10,2 10,1 100 Allerbruecke A7N 11,1 10,1 93 SW 3 6 Altenwahlingen B209W 10,6 8,9 89 Timmerloh A7S 10,5 10,4 99 Caecilienhoehe A2E 12,4 11,9 97 Kolenfeld A2S Lauenau A2E Herrenhausen A2E Holtensen A2E 12,7 12,2 97 Rehden B214W Ridderade B51N 10,9 9,8 93 Mahndorf A1N 10,6 10,1 97 Hemelingen A1N 10,4 9,7 96 SSW 1 Uthlede A27S 10,2 9,6 96 Osterode B243S 12,8 10,4 85 Waake B27W 15,6 10,4 71 Lehrte A2S Papenbrink A2S 12,1 9,2 82 Hattendorf A2E Bernser Kirchweg A2E Pohle A2E Reher B1N 13,9 12,3 90 Neuenkirchen A1S Fischbeck B83N 13,2 11,5 90 Torfhaus B4N 8,3 7,7 96 Garthe A1S 11,3 11,2 100 Ahlhorner Heide A29N 10,6 10,6 100 Jerxheim Bhf. B244N 13,5 10,9 85 Vechta A1S 11,4 10,6 95 Fallersleben A39S 13,3 11 86 NW 3 11 Stapelfeld B213W 11,3 10,6 96 Weyhausen WOB A39S 12,4 11,3 93 Krummhoerenskuhlen A1N 9,7 9,2 97 Weener A31N 10,9 10,4 97 Obernheide A1N 10 9,5 97 Mackenstedt A1N 10,4 10,3 99 Hasport A28W 11,5 9,8 89 Lueneburg-Nord A250E Saasse B248S 12,4 11,4 93 Zetel A29N Roffhausen(Sande) A29S 10,1 9,4 95 SW 4 8 Maschen A250S 11,6 10,7 94 Winnefeld B241W 11,9 11,5 97 Dissen A33S 11,4 10,5 94 Herrenrest B51N 11,5 10,5 94 Osnabrueck A1N 11,8 10,8 94 Himmelpforten B73N 11 10,2 95 Hakenhof A30W 11,9 11,2 95 Cadenberge B73N 13,2 13,2 100 Juliushuette B82W 13,2 9,6 79 Haverlah B6N 11,9 9,9 88 Kaltenweide A352E 11,4 11,1 98 Arpke A2E 12,6 11,7 94 Grossburgwedel A7S Hannover-Nord A7S Otze B3N 13,2 10 81 Husbaeke B401E Kampe B401W 11,9 9,1 83 Larrelt A31E Rosengarten A261S Nordholz A27S Parensen A7N 14,8 9,1 69 Wilhelmshaven A29N 8,8 8,3 97 O 1 Fedderwardergroden A29N 10,1 9,7 97 SW 2 Schlochau A7S Elbevorlandbruecke B404N 11,6 11 96 Ellierode B241E 10,6 9,5 93 W 3 6 Nemden A30W Salzbergen A30W 10,7 10,4 98 Westerode A395S 12,6 10 85 0 Osterkappeln B51S 11,7 10,5 92 SW 0 7 Sonnenberg B242W 8,1 8 100 Schladen A395N 10,4 9,3 93 Kimmen A28E 10,3 9,4 94 Astrup A29S Roehrse A2E 13 12,1 94 Gifhorn B188W 13,8 12,3 91 Blankenburg A29S Huntebrueck B212N 10,4 9,6 94 Hankenberg/Talbruecke A33S 12,4 11,1 92 Buchholz A1E 10,9 10,4 97 Geeste A31S 12,1 10,8 92 Harzhorn A7S Schulenburg A352S 81 Twist A31S 11,6 11,6 100 SW 2 Langelsheim B82S 12 10 88 Garbsen A2S 13,5 9,8 78 ONO 9 11 Hebeler Meer B402E 18,2 12,4 69 Nienstaedt B65W Heede A31N 10 9,3 96 SW 7 13 Winzlar B441W 11,8 10,6 92 Riepe-Bansmeer A31S 12,6 10 84 Bunde A280E 10,4 9,8 96 Emden-Nord A31S 12,6 11,3 92 SSO 4 Bockel A1N 10,5 10,1 97 0 3 vorm Wietzenbruch A7S 10,5 9,6 94 Sittensen A1N 10,6 -
GMA Straße Niederschlag
[l/m2]Niederschlagsart Niederschlags-
intensitätSichtweite
[m][l/m2] [m] Blexen B212W 0 - - Essehof A2E unbekannt - Delmenhorst-Ost A1S unbekannt - Hoelscher Holz A1S unbekannt - Nordkreuz A293N 0 - - Wemkendorf A29S unbekannt - Carolinensiel B461N unbekannt - Odfeld B64W 0 - - Ostenfelde(Rustenfelde) A38N unbekannt - BS-Flughafen A2W unbekannt - Reiffenhausen A38E unbekannt - Braunschweig-Ost A2E unbekannt - Koenigslutter A2S unbekannt - AK Wolfsburg A2S unbekannt - Rothemuehle A2x unbekannt - 2000 Zweidorfer Holz A2E 0 - - 2000 Ahlhorn A29S unbekannt - Duttenstedt A2E 0 - - 2000 Doetlingen A1S unbekannt - Bad Gandersheim B64E 0 - - Muenchehof B243S 0 - - Nette B243N 0 - - Auetal A2E 0 - - 1000 Arensburg A2E 0 - - 1000 Dorfmark B440E 0 - - Etelsen A27S unbekannt - Salzderhelden B3N 0 - - Ronnenberg B217N 0 - - Ihtkopf B240S 0 - - Gerzen B3N 0 - - Barmke A2S unbekannt - Trendel A2S unbekannt - Helmstedt A2S unbekannt - Uhry A2S unbekannt - Mariental A2S unbekannt - BS-Gartenstadt A391W 0 - - Helle A28E unbekannt - Hollwege A28W unbekannt - Vareler Wald A29S unbekannt - Loy B211W 0 - - Mollenfelde A7S - - Humboldtsblick A7S unbekannt - Watenstedt A39S unbekannt - Schnedebruch B65N unbekannt - Edemissen B444N 0 - - Thuine B214W 0 - - Messeberg B1E 0 - - Salzgitterdreieck A7N 0 - - Westerlinde A39E 0 - - Hildesheimer Boerde A7N unbekannt - Filsum A28E - - AD Walsrode A7N 0 - - Berkhof A7S unbekannt - Eisinghausen A31E 0 - - Weyhausen CE B191N 0 - - Armsen A27S - - Egestorfer Berg A7S unbekannt - Wulsdorf A27N 0 - - Oerel B71E 0 - - Thiedenwiese B3S 0 - - Marienhagen B240S 0 - - Barbis B243E 0 - - AD Hannover-Sued A37N 0 - - Hoever A7S unbekannt - Muellingen A7N 0 - - Altwarmbuechen A37N unbekannt - Lahe A2E 0 - - Geestefeld B215N 0 - - Meinkingsburg B6S 0 - - Hemsbuende B71E 0 - - Heerstedt B71E 0 - - Steinbergen B238N 0 - - Dahle B217S 0 - - Coldam B436W 0 - - Hoystorfer Berg B4S 0 - - Droegennindorf B209E 0 - - Grohnde B83W 0 - - Norden B72N 0 - - Werratalbruecke A7E - - Braunschweig-Hafen A2E - - Peine A2W unbekannt - Haemelerwald A2E unbekannt - Ems-Vechte-Kanal A31S unbekannt - Gildehaus A30W 0 - - Allerbeck A2E 0 - - Kirchhorst A7S 0 - - 2000 Burgdorf A37S unbekannt - Surwold B401W 0 - - Lathen A31S unbekannt - Allerbruecke A7N 0 - - Altenwahlingen B209W 0 - - Timmerloh A7S - - Caecilienhoehe A2E 0 - - Kolenfeld A2S unbekannt - Lauenau A2E unbekannt - Herrenhausen A2E unbekannt - Holtensen A2E 0 - - Rehden B214W unbekannt - Ridderade B51N 0 - - Mahndorf A1N 0 - - 1000 Hemelingen A1N 0 - - 1000 Uthlede A27S 0 - - Osterode B243S 0 - - Waake B27W 0 - - Lehrte A2S unbekannt - Papenbrink A2S 0 - - Hattendorf A2E unbekannt - Bernser Kirchweg A2E unbekannt - Pohle A2E unbekannt - Reher B1N 0 - - Neuenkirchen A1S unbekannt - Fischbeck B83N 0 - - Torfhaus B4N 0 - - Garthe A1S 0 - - Ahlhorner Heide A29N unbekannt - Jerxheim Bhf. B244N 0 - - Vechta A1S 0 - - Fallersleben A39S 0 - - Stapelfeld B213W 0 - - Weyhausen WOB A39S 0 - - Krummhoerenskuhlen A1N 0 - - 350 Weener A31N 0 - - Obernheide A1N 0 - - 920 Mackenstedt A1N 0 - - 840 Hasport A28W 0 - - Lueneburg-Nord A250E unbekannt - Saasse B248S 0 - - Zetel A29N unbekannt - Roffhausen(Sande) A29S 0 - - Maschen A250S 0 - - Winnefeld B241W 0 - - Dissen A33S 0 - - Herrenrest B51N 0 - - Osnabrueck A1N unbekannt - Himmelpforten B73N 0 - - Hakenhof A30W 0 - - Cadenberge B73N 0 - - Juliushuette B82W 0 - - Haverlah B6N 0 - - Kaltenweide A352E 0 unbekannt - Arpke A2E 0 - - 2000 Grossburgwedel A7S unbekannt - Hannover-Nord A7S unbekannt - Otze B3N 0 - - Husbaeke B401E unbekannt - Kampe B401W 0 - - Larrelt A31E unbekannt - Rosengarten A261S unbekannt - Nordholz A27S unbekannt - Parensen A7N 0 - - Wilhelmshaven A29N - - Fedderwardergroden A29N - - Schlochau A7S unbekannt - Elbevorlandbruecke B404N 0 - - Ellierode B241E 0 - - Nemden A30W unbekannt - Salzbergen A30W Regen - Westerode A395S - - Osterkappeln B51S 0 - - Sonnenberg B242W 0 - - Schladen A395N unbekannt - Kimmen A28E 0 - - Astrup A29S unbekannt - Roehrse A2E 0 - - 2000 Gifhorn B188W 0 - - Blankenburg A29S unbekannt - Huntebrueck B212N 0 - - Hankenberg/Talbruecke A33S 0 - - Buchholz A1E 0 - - Geeste A31S 0 - - Harzhorn A7S unbekannt - Schulenburg A352S 0 - - Twist A31S 0 - - Langelsheim B82S 0 - - Garbsen A2S 0 - - Hebeler Meer B402E 0 - - Nienstaedt B65W unbekannt - Heede A31N 0 unbekannt - Winzlar B441W 0 - - Riepe-Bansmeer A31S 0 - - Bunde A280E 0 - - Emden-Nord A31S - - Bockel A1N 0 - - vorm Wietzenbruch A7S - - Sittensen A1N unbekannt - -
GMA Straße Belags-
temp.
[°C]Straßen-
zustandBodentemp
(-10cm)
[°C]Bodentemp
(-30cm)
[°C]Wasserstand
[mm][°C] [°C] [°C] [mm] Blexen B212W 11,2 trocken 12,5 19,6 0 Essehof A2E Delmenhorst-Ost A1S 12,4 trocken 18,7 Hoelscher Holz A1S Nordkreuz A293N 11,2 nass 12,7 18,3 Wemkendorf A29S 10,3 16,4 Carolinensiel B461N Odfeld B64W 13,5 trocken 13,9 13,8 0 Ostenfelde(Rustenfelde) A38N BS-Flughafen A2W Reiffenhausen A38E Braunschweig-Ost A2E Koenigslutter A2S AK Wolfsburg A2S Rothemuehle A2x 13,2 trocken 15,1 18,8 0 Zweidorfer Holz A2E Ahlhorn A29S 11,6 17,3 Duttenstedt A2E 14,6 trocken 15,3 19,3 0 Doetlingen A1S Bad Gandersheim B64E 15,8 trocken 16,6 20,5 0 Muenchehof B243S trocken 16,4 18,9 0 Nette B243N 14,6 trocken 14,8 20 0 Auetal A2E 13,8 trocken 0 Arensburg A2E 13,2 trocken 0 Dorfmark B440E 12,6 trocken 13,2 18,9 0 Etelsen A27S Salzderhelden B3N Ronnenberg B217N 15,3 trocken 16,6 20,1 0 Ihtkopf B240S 14,9 trocken 15,8 18,5 0 Gerzen B3N Barmke A2S Trendel A2S Helmstedt A2S Uhry A2S Mariental A2S BS-Gartenstadt A391W 13,7 trocken 14 15,9 0 Helle A28E Hollwege A28W Vareler Wald A29S Loy B211W 11,2 trocken 11,7 17,2 0 Mollenfelde A7S 11,3 trocken 20 0 Humboldtsblick A7S Watenstedt A39S Schnedebruch B65N Edemissen B444N 14,6 trocken 15,3 20 0 Thuine B214W 13,3 trocken 14,9 19,1 0 Messeberg B1E 14,8 nass 15,7 19,9 6 Salzgitterdreieck A7N 13,2 trocken 14,2 18,9 0 Westerlinde A39E 14,2 nass 15,4 19,3 Hildesheimer Boerde A7N Filsum A28E 11,1 trocken 11,5 17,4 0 AD Walsrode A7N 10,5 nass 12,3 18,8 0 Berkhof A7S 12,4 trocken 0 Eisinghausen A31E 11,4 trocken 12,9 17,3 0 Weyhausen CE B191N 13,2 trocken 14,4 18,6 0 Armsen A27S 11,2 trocken 16,9 0 Egestorfer Berg A7S Wulsdorf A27N Oerel B71E 11,7 nass 13,4 19,1 0 Thiedenwiese B3S Marienhagen B240S 15,1 trocken 16 19,4 0 Barbis B243E 12,9 trocken 13,2 0 AD Hannover-Sued A37N 15,4 trocken 15,8 18 0 Hoever A7S Muellingen A7N 15,4 trocken 19,1 Altwarmbuechen A37N Lahe A2E 13,6 trocken 0 Geestefeld B215N 11,8 trocken 13 18,9 0 Meinkingsburg B6S 15,6 nass 16,9 22,5 Hemsbuende B71E 14,4 trocken 14,1 21,3 0 Heerstedt B71E 12,6 trocken 14,6 19,8 0 Steinbergen B238N 16,6 trocken 17,6 19,8 0 Dahle B217S 14,9 trocken 18,9 16,3 0 Coldam B436W 11,4 trocken 12,2 16,7 0 Hoystorfer Berg B4S 13 trocken 13,4 17,9 0 Droegennindorf B209E 13 trocken 13,7 16,2 0 Grohnde B83W 14,1 trocken 15,4 18,7 0 Norden B72N 12,4 trocken 13,8 16,7 0 Werratalbruecke A7E 12,5 trocken 0 Braunschweig-Hafen A2E 14,3 trocken 18,9 0 Peine A2W Haemelerwald A2E Ems-Vechte-Kanal A31S Gildehaus A30W 12,4 trocken 14,3 18,3 0 Allerbeck A2E 14,2 trocken 18,9 0 Kirchhorst A7S 14,4 trocken 18,6 0 Burgdorf A37S Surwold B401W 9,2 nass 9,9 0 Lathen A31S 11,6 17,3 Allerbruecke A7N 11,2 trocken 12,4 0 Altenwahlingen B209W 12,5 trocken 13,9 19,6 0 Timmerloh A7S 2,5 Caecilienhoehe A2E 14,2 trocken -10,2 0 Kolenfeld A2S Lauenau A2E Herrenhausen A2E Holtensen A2E Rehden B214W Ridderade B51N 12,5 trocken 13,9 18,5 0 Mahndorf A1N 12,5 trocken 0 Hemelingen A1N 12,5 trocken 0 Uthlede A27S 11 nass 12,7 18,1 0 Osterode B243S 14,2 trocken 15,1 18,7 0 Waake B27W 12,6 trocken 13,4 16,6 0 Lehrte A2S Papenbrink A2S 14,5 trocken 18,5 0 Hattendorf A2E Bernser Kirchweg A2E Pohle A2E Reher B1N 15 trocken 15,4 17,9 0 Neuenkirchen A1S Fischbeck B83N 17,3 trocken 18,5 21,1 0 Torfhaus B4N 10,9 trocken 14,5 11,8 0 Garthe A1S 12,8 trocken 13,8 17 0 Ahlhorner Heide A29N 12,6 17,6 Jerxheim Bhf. B244N 15,5 trocken 19,5 16 0 Vechta A1S 13,7 trocken 14,9 18,7 0 Fallersleben A39S 16 trocken 17 20 0 Stapelfeld B213W 12,9 trocken 14,1 18 0 Weyhausen WOB A39S Krummhoerenskuhlen A1N 12,7 trocken 0 Weener A31N 12 trocken 0 Obernheide A1N 12,7 trocken 0 Mackenstedt A1N 12,1 trocken 0 Hasport A28W 12,1 trocken 14,4 18,7 0 Lueneburg-Nord A250E Saasse B248S 13,6 trocken 15,1 18,9 0 Zetel A29N Roffhausen(Sande) A29S 10 nass 11,8 17 0 Maschen A250S 11,7 trocken 12,5 0 Winnefeld B241W 13,8 trocken 16,5 0 Dissen A33S 12,9 trocken 15,1 19 0 Herrenrest B51N 14,4 trocken 0 Osnabrueck A1N 12,6 Himmelpforten B73N 11,1 trocken 13,4 17,8 0 Hakenhof A30W 11,8 trocken 13,5 17,2 0 Cadenberge B73N 11 trocken 16,8 13,1 0 Juliushuette B82W 13,3 trocken 14,7 19,6 0 Haverlah B6N 13 trocken 14,4 20,1 0 Kaltenweide A352E 12,2 trocken 0 Arpke A2E 14,6 trocken 16,4 19,4 0 Grossburgwedel A7S Hannover-Nord A7S Otze B3N 13,8 trocken 15,6 20,3 0 Husbaeke B401E 10,3 nass 14,2 11,8 4 Kampe B401W Larrelt A31E Rosengarten A261S 12,4 Nordholz A27S Parensen A7N 13,5 trocken 15,3 19,8 0 Wilhelmshaven A29N 11,5 trocken 12,6 18,9 0 Fedderwardergroden A29N 10,2 trocken 13,3 0 Schlochau A7S Elbevorlandbruecke B404N 13,1 nass 14,7 19,5 Ellierode B241E 13,8 trocken 15,6 20,4 0 Nemden A30W Salzbergen A30W Westerode A395S 14,8 trocken 0 Osterkappeln B51S 13,1 nass 14,7 18 0 Sonnenberg B242W 10,7 trocken 14,7 11,7 0 Schladen A395N Kimmen A28E 11,5 trocken 13,6 18,1 0 Astrup A29S Roehrse A2E Gifhorn B188W 15,1 trocken 14,7 17,7 0 Blankenburg A29S Huntebrueck B212N 12,3 trocken 19,7 0 Hankenberg/Talbruecke A33S 13,8 trocken 14,4 17,1 0 Buchholz A1E Geeste A31S 13,3 feucht 19,1 0 Harzhorn A7S Schulenburg A352S 12,7 trocken 17,7 0 Twist A31S 12,7 trocken 14,1 22,1 0 Langelsheim B82S 13 trocken 14,3 20,3 0 Garbsen A2S Hebeler Meer B402E 13,2 nass 13,9 17,1 0 Nienstaedt B65W Heede A31N 11 nass 12,5 Winzlar B441W 12,6 trocken 6,9 6,6 0 Riepe-Bansmeer A31S Bunde A280E 12,3 trocken 18,1 0 Emden-Nord A31S 12,9 trocken 13,5 0 Bockel A1N 11,4 feucht 14,5 18,1 0 vorm Wietzenbruch A7S Sittensen A1N 11,1 feucht 14 18
Datenquelle: BMVBS und Straßenbauverwaltungen der Länder